1. نرم افزار منابع انسانی
  2. Blog

هورمونهای موثر بر کارکرد مغز

مغز* خود را برای افزایش سطح سروتونین، دوپامین، اکسی توسین و اندورفین *بازسازی کنید* .

برای ایجاد مسیر عصبی جدید، نیاز به شجاعت و تمرکز دارید زیرا باید یک رفتار جدید را به مدت چهل و پنج روز تکرار کنید، چه این کار خوشایند باشد و چه نباشد. هر کس می‌تواند این کار را برای مغز خود انجام دهد نه مغز دیگران. احساسی که ما آن را «شادمانی» مینامیم، ناشی از وجود چهار ماده شیمیایی خاص مغز است:

  *دوپامین* ، *اندورفین* ، *اکسی توسین* و *سروتونین*

هر کدام از مواد شیمیایی شادی بخش، احساس متفاوتی را راهاندازی میکنند:

 *دوپامین* :

لذت بدست آوردن چیزهایی را بوجود میآورد که نیازهای شما را برآورده میکنند. احساسی مانند: «پیدایش کردم/ به دستش آوردم». لذتِ پیدا کردن آنچه به دنبالش هستید .

 *اندورفین* :

 باعث نوعی فراموشی میشود که درد را به حاشیه میراند و کمک می‌کند که هنگام آسیب دیدگی، از خطر فرار کنید.

 *اکسی توسین* :

احساس ِداشتن امنیت در کنار دیگران را به وجود می‌آورد که امروزه صمیمیت نامیده می‌شود *(راحتی ناشی از پیوستگی اجتماعی* )

 *سروتونین* :

حس غرور ناشی از مورد احترام قرار گرفتن را ایجاد می‌کند (امنیت ناشی از احساس اهمیت اجتماعی)

قشر مغز انسان قادر است مدارهای قدیمی عصبی را با داده‌های جدید سازگار کند. مثلاً شما میتوانید از درس ریاضی خوشتان بیاید در حالی که شاید قبلا" خوشتان نمیآمد یا در برابر خوردن پیتزا مقاومت کنید در حالی که قبلاً زیاد پیتزا میخوردید.چگونه میتوان مسیرهای عصبی جدید ایجاد کرد❓ پاسخ ساده است: شما *با تکرار* فعال سازیِ یک مسیر عصبی میتوانید مدارهای مورد نظرتان را ایجاد کنید. احساسات شما منحصر به فرد هستند با این وجود، مواد شیمیایی ای که این احساسات را به وجود می‌آورند در همه انسانها مشابه است. تجربه زندگی شما کاملاً مختص به خود شماست اما با تجربه همه انسان‌ها نیز مشترک است زیرا همان نیازهای اساسی بقا که در آنها وجود دارد توجه مغز شما را نیز کنترل می‌کند.

 *هورمون دوپامین* :

دوپامین همان احساس هیجانی است که با انتظار یک پاداش، آن را تجربه میکنید. دوپامین باعث میشود جستجو برای رفع نیازها احساس خوبی ایجاد کند. اما این احساس به زودی از بین می‌رود و انسانها به جستجوی بیشتر ادامه میدهند. مغز هر موجودی یاد می‌گیرد که *پاداش و تلاش را به یکدیگر ربط دهد* و تفاوتی نمیکند که این پاداشِ بدست آوردن مواد مورد نیاز باشد، پاداش اجتماعی باشد یا رهایی از یک تهدید.

مواد مخدر سبب ترشح دوپامین می‌شود ولی اگر مغز یاد بگیرد که انتظار لذتهای مصنوعی را داشته باشد، پاداشهای طبیعی، هیجان کمتری به دنبال خواهند داشت.یک پاداش بالقوه کوچک، جریان کمی از دوپامین را باعث میشود و یک پاداش اجتماعی بزرگ، موج بزرگی از دوپامین را به دنبال دارد. مثلاً دیده شده است بعضی از *مادران* ، خودرویی که فرزندشان را زیر گرفته است از جا بلند کردهاند.

 *هورمون اندورفین* :

 اندورفین نوعی احساس فراموشی ایجاد می کند که درد جسمانی را پنهان مینماید . البته درد برای شما مفید است به همین دلیل این ماده مخدر طبیعی فقط برای مدت کوتاهی در بدن فوران میکند. درد به شما پیام می‌دهد که: «به آتش نزدیک نشو و یا با پای شکسته راه نرو» خندیدن، گریه کردن و تلاش زیاد و منطقی هم باعث می‌شود که اندورفین آزاد شود.

 *هورمون اکسی توسین* :

 وقتی به فردی اعتماد میکنید یا کسی به شما اعتماد می‌کند، *اکسی‌توسین* در بدن شما جاری میشود. همچنین لذت احساس تعلق و امنیت در کنار دیگران نیز از اکسی توسین ناشی میشود.

 *اعتماد اجتماعی* ، احتمال بقا را افزایش می‌دهد بنابراین مغز با ایجاد احساس خوشایند به آن پاداش می‌دهد اما اعتماد کردن به همه برای بقا خوب نیست به همین دلیل است که مغز، پیوستگیهای اجتماعی را تجزیه و تحلیل میکند و به دلیل خاصی اکسی توسین را آزاد می‌کند. مدارهای اکسی توسین، احساس دلبستگی به دیگران را به وجود میآورند.  مغز یک انسان قادر است مسائل را به طور انتزاعی ببیند. بنابراین حتی هنگام *عدم حضور فیزیکی دیگران* قادریم احساس خوشایند ناشی از حمایت اجتماعی را تجربه کنیم. مسیرهای عصبی اکسی‌توسین در مغز ما توسط تجربه زندگی شکل گرفتهاند.

*هورمون سروتونین* :

وقتی کسی به شما احترام می‌گذارد احساس خوشایندی را تجربه میکنید زیرا کسب احترام باعث ترشح سروتونین میشود سپس این احساس خوب به شما انگیزه میدهد که در جستجوی احترام بیشتری برآید.

 *بسیاری از روش‌های برتری اجتماعی، ارتباطی با جایگاه رسمی و ثروت ندارد* . ظاهر فردی، مثال خوبی برای این مسئله است. شاید فردی به خاطر ظاهرش احساس کند به او احترام میگذارند در حالی که فرد دیگری احساس کند به او احترام گذاشته نمیشود حتی اگر با این دو فرد، بسیار شبیه به هم رفتار کنند. دلیلش هم این است که مواد شیمیایی مغز ما بر مدارهایی تکیه میکنند که پیش از این ساختهایم.

هر یک از مواد شیمیایی شادی بخش با هدف خاصی برای بقا فعال می‌شوند سپس برای این که برای فرصت بعدی بقا آماده شوید *غیرفعال* می‌شوند.

 *♻️چرخه معیوب خوشحالی*

بعد از ترشح مواد شیمیایی شادی بخش در بدن، این مواد از بین میروند. کمرنگ شدن مواد شیمیایی عصبی به ما انگیزه می‌دهد که تلاش‌های بقای خود را پیوسته تجدید کنیم اما این مسئله ما را به طرز عجیبی نسبت به ناامیدی آسیب‌پذیر می‌کند.

 *ناامیدی از ترشح دوپامین* :

دوپامین توسط کسب پاداشهای جدید آزاد می‌شود. پاداشهای قدیمی، توجه مغز شما را به خود جلب *نمیکنند* حتی اگر این پاداش‌ها خوشمزه و لذیذ باشند. دانشمندان این اتفاق را « *خوگیری* » می‌نامند. وقتی مغز راه جدیدی را برای رفع نیازهای خود میبیند احساس لذت را راه‌اندازی می‌کند.

 *دوپامین* ، سوخت انسان برای رسیدن به موفقیتهاست. هدف مغز این است که بعد از جاری شدن مواد شیمیایی در بدن، آنها را کاهش دهد تا باز هم مجبور شویم دست به تلاش بزنیم.

 *ناامیدی از ترشح اندورفین* :

اندورفین در زمانهای اضطراری آزاد می‌شود. بنابراین سرخوشی ناشی از اندورفین، همیشگی نیست زیرا برای این که تصمیم‌های مناسبی بگیریم باید درد را احساس کنیم.

 *ناامیدی از ترشح اکسی توسین* :

ما باید اکسی توسین را علی‌رغم احساس ناراحتی ناشی از آن تجربه کنیم زیرا درست است که احساس ناشی از حمایت اجتماعی لذت بخش است اما باید بین تمایل شدید برای کسب حمایت اجتماعی و نیازهای بلندمدت، تعادل برقرار کنیم. ممکن است احساسِ خوبِ اعتماد‌کردن باعث شود از مهارت پیدا کردن در آن چیزی که برای حفظ بقای خود نیاز دارید غافل شوید.

 *ناامیدی از ترشح سروتونین* :

وقتی دیگران به شما احترام میگذارند سروتونین در بدنتان جاری میشود اما بعد از مدتی احترامی که پیش از این دریافت کرده بودید دیگر شما را به هیجان نمیآورد و به دنبال راهی برای بالابردن جایگاه و احترام خواهید بود.عادتهای *شاد* ، احساس بد شما را به احساس خوب تبدیل میکند. اغلب اوقات، توجه برگردانی و پرت کردن حواس، اساس عادتهای شاد است.

↩️ *عادت های جدید برای هر یک از مواد شیمیایی شادی بخش*

هرکس می تواند مواد شیمیایی شادی بخش را به روش‌های جدیدی برای خود فعال کند سپس با تکرار کاراین مسیر را در مغز خود به وجود آورد.

♦️ *الف- عادتهای دوپامینی جدید* :

  1. موفقیتهای کوچک را هم جشن بگیرید. توجه داشته باشید که پیشرفتهای بزرگ از قدمهای کوچک حاصل میشوند.
  2. قدمهای کوچکی به سمت یک هدف جدید بردارید. با هر قدمی که در هر روز بر میدارید در مغز شما دوپامین ترشح می‌شود. به این ترتیب انتظار دوپامین را میکشید و به دنبال آن می‌گردید. میآموزید اگر پیوسته تلاش کنید قادر خواهید بود رؤیای خود را به واقعیت تبدیل کنید.. لازمه موفقیت، خودانگیزی است نه منتظر ایجاد انگیزه توسط دیگران بودن.
  3. وظیفه ای ناخوشایند را به بخشهای کوچکتر تقسیم کنید. وقتی هر روز بر روی این وظیفه کار میکنید، نسبت به آن احساس خوبی پیدا میکنید زیرا انتظارات مثبت ترشح دوپامین را در بدنتان راهاندازی می‌کند.
  4. چالش بهینه را انتخاب کنید وقتی میزان دشواریِ چالشی که با آن روبرو هستیم بهینه است، احساس خوبی پیدا می‌کنیم. *مثلا* اگر سبد بسکتبال خیلی پایین باشد بازی کردن لذت نخواهد داشت و اگر بیش از حد بالا باشد هیچ دلیلی برای تلاش کردن پیدا نمی‌کنیم.

 *ب- عادتهای اندورفینی جدید* :

 1️. خندیدن و قهقهه زدن باعث ترشح اندورفین میشود.

 2️. گاهی گریه کنید* : اگر احساس میکنید باید گریه کنید، جلوی خود را نگیرید. به این ترتیب آن لحظه ناخوشایند از بین می‌رود و احساس رهایی خوشایندی باقی میماند.

 3️. به شیوه متفاوتی ورزش کنید* ؛ تغییر برنامه ورزشی روزانه، روش خوبی برای آزادسازی اندورفین است زیرا کشش عضلانی را به دنبال دارد و کشش عضلانی اندورفین را آزاد می‌کند.

 4. ورزش کردن را تبدیل به یک سرگرمی کنید* . ورزشی که ترشح مواد شیمیایی شادی بخش را تحریک می‌کند، می‌تواند به شما انگیزه دهد که تلاش بیشتری در ورزش کردن از خود نشان دهید.

 *ج- ایجاد مدارهای اکسی‌توسین جدید* :

1️. *قابل اعتماد باشید* : اکسی توسین به دو روش ترشح می‌شود. هم وقتی شما به دیگران اعتماد میکنید و هم وقتی دیگران به شما اعتماد میکنند. هدف این است که هر روز برای لحظه‌ای از اعتماد دیگران نسبت به خود لذت ببرید.

  2️. یک سیستم ممیزی برای اعتماد ایجاد کنید. میتوانید این ضربالمثل که می‌گوید: *«اعتماد کن اما نه چشم بسته»* را تمرین کنید. این کار باعث می‌شود بتوانید اعتماد خود به دیگران را گسترش دهید.

*و- ایجاد مدارهای سروتونینی جدید* :

1️. *به کاری که کردهاید افتخار کنید و آن را ابراز نمایید.* با این کار میتوانید ترشح سروتونین را در خود افزایش دهید.

2️. *همیشه از موقعیتهای اجتماعی خود لذت ببرید* زیرا معمولاً هر یک از موقعیتهای اجتماعی مزایایی دارد.

3. *به تأثیر خود توجه کنید* : هر روز بابت تأثیر خوبی که روی دیگران میگذارید از خودتان قدردانی کرده و ترشح سروتونین را در خود افزایش دهید البته انتظار نداشته باشید آنها از شما تشکر کنند فقط لذت ببرید.

 4.*  با چیزی که قادر به کنترل آن نیستید کنار بیایید* . به این طریق یاد خواهید گرفت که علیرغم ناتوانی خود در کنترلِ دنیا احساس امنیت کنید.

منبع:  عادتهای یک مغز شاد، لورتا گرزیانو برونینگ.

 

DNN